Kurtuluş savaşı sonrası cumhuriyet nasıl ilan edildi?

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu, Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde gerçekleşen siyasi ve hukuki bir dönüşüm sürecidir. Bu süreç, saltanatın kaldırılmasından cumhuriyetin ilanına kadar bir dizi önemli adımı içerir. İşte cumhuriyetin ilan edilme aşamaları:

Kurtuluş Savaşı'nın başarıya ulaşması ve İstanbul Hükümeti'nin etkisiz hale gelmesiyle, TBMM saltanatın kaldırılmasına karar verdi. Bu kararla, Osmanlı Devleti resmen sona erdi ve milli iradeye dayalı yeni bir devlet yapısının temelleri atıldı. Saltanatın kaldırılması, cumhuriyet rejimine geçişin ilk önemli adımı oldu.

Lozan Antlaşması, Türkiye'nin bağımsızlığını uluslararası alanda tanıttı ve yeni devletin sınırları belirlendi. Antlaşmanın imzalanması, iç siyasette cumhuriyet rejimine geçiş için uygun ortamı hazırladı, çünkü dış tehditler bertaraf edilmiş oldu.

1923 yılı sonbaharında, mevcut kabine sisteminden kaynaklanan sorunlar nedeniyle bir hükümet bunalımı yaşandı. Meclis hükümeti sisteminde bakanlar tek tek seçiliyordu, bu da istikrarsızlığa yol açıyordu. Mustafa Kemal, bu sorunu çözmek ve daha etkin bir yönetim sağlamak için cumhuriyet rejimine geçilmesi gerektiğini düşündü.

Mustafa Kemal ve yakın arkadaşları, 28 Ekim 1923 akşamı bir araya gelerek cumhuriyetin ilan edilmesi kararını aldılar. Ertesi gün, TBMM'de 1921 Anayasası'nda değişiklik yapılarak cumhuriyet resmen ilan edildi. Yapılan oylamada, meclisteki 158 milletvekilinin tümü cumhuriyetin ilanı lehinde oy kullandı. Aynı gün, Mustafa Kemal oy birliğiyle Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı seçildi.

Cumhuriyetin ilanı, Türk siyasi tarihinde bir dönüm noktası oldu. Bu kararla:

• Devletin yönetim şekli netleşti ve milli egemenlik ilkesi pekişti.
• Cumhurbaşkanlığı makamı oluşturularak, devlet başkanlığı sorunu çözüldü.
• Kabine sistemine geçilerek, hükümetin daha istikrarlı çalışması sağlandı.
• Laik ve demokratik bir devlet yapısının inşası için zemin hazırlandı.

Cumhuriyetin ilanı, Türk milletinin kendi kaderini belirleme iradesinin bir tezahürü olarak tarihe geçti ve modern Türkiye'nin temellerini attı. Bu süreç, Atatürk'ün "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesinin somut bir ifadesi oldu.